2.1. Pengertian
Pendidik
Dalam konteks pendidikan Islam “pendidik” sering disebut dengan
murabbi, mu’allim, mu’addib, mudarris dan mursyid. Kelima istilah tersebut
mempunyai tempat tersendiri menurut peristilahan yang dipakai dalam pendidikan
dalam konteks Islam. Di samping itu, istilah pendidik kadang kala disebut
melalui gelarnya, seperti istilah ustadz dan al-syaykh.
Sebagaimana teori Barat, pendidik dalam Islam
adalah orang-orang yang bertanggung jawab terhadap perkembanganpeserta didiknya
dengan upaya mengembangkan seluruh potensi peserta didik, baik potensi afektif
(rasa), kognitif (cipta), maupun psikomotorik (karsa).
Pendidik juga berarti orang dewasa yang
bertanggung jawab memberi pertolongan pada peserta didiknya dalam perkembangan
jasmani dan rohaninya, agar mencapai tingkat kedewsaan, mampu berdiri sendiri
dan memenuhi tingkat kedewasaannya, mampu mandiri dalam memenuhi tugasnya
sebagai hamba dan khalifah Allah swt dan mampu melakukan tugas sebagai makhluk
sosial dan sebagai makhluk individu yang mandiri.
2.2.Tinjauan Matan
Ditinjau dari segi matan, hadis ini diriwayatkan
oleh dua perawi yaitu Abu Dawud nomor 4339 dan Imam Ahmad 15147. Adapun
tinjauan matan dari hadis Abu Dawud nomor 4339 dan hadis Imam Ahmad nomor
15147, yaitu :
a. Abu Dawud : 4339
حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ ابْنِ عَجْلَانَ
أَنَّ رَجُلًا مِنْ مَوَالِي عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرِ بْنِ رَبِيعَةَ
الْعَدَوِيِّ حَدَّثَهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرٍ أَنَّهُ قَالَ دَعَتْنِي
أُمِّي يَوْمًا وَرَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَاعِدٌ فِي
بَيْتِنَا فَقَالَتْ هَا تَعَالَ أُعْطِيكَ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى
اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَمَا أَرَدْتِ أَنْ تُعْطِيهِ قَالَتْ أُعْطِيهِ
تَمْرًا فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَمَا
إِنَّكِ لَوْ لَمْ تُعْطِهِ شَيْئًا كُتِبَتْ عَلَيْكِ كِذْبَةٌ
“Qutaibahtelah menceritakan kepada
kami, telahmenceritakankepada kami Al
LaitsdariIbnuAjlanbahwaseoranglaki-lakidaribudak Abdullah bin Amir bin Rabi'ah
Al Adawimenceritakankepadanyadari Abdullah bin Amir iaberkata, "Suatuhariibukumemanggilku,
sementaraRasulullahshallallahu 'alaihiwasallamtelahduduk di dalamrumah kami.
Ibukuberkata, "Haikemarilah, akuakanmemberimu."Rasulullahshallallahu
'alaihiwasallamkemudianbertanyakepadaibuku: "Apa yang akanengkauberikankepadanya?"
Ibukumenjawab, "AkuakanmemberinyaKurma."Rasulullahshallallahu
'alaihiwasallambersabdakepadaibuku:
"Jikakamutidakjadimemberikansesuatukepadanya,
makaituakanditulissebagaikebohonganatasmu."
Adapun isi kandungan hadits tersebut
ialah “kata Guru dalam bahasa Jawa sering diartikan dengan sosok yang
digugu dan ditiru (dipatuhi dan dijadikan panutan). Agar siswa dapat mematuhi dan meniru, seorang guru harus
memiliki sifat-sifat terpuji yang salah satunya adalah jujur. Guru yang jujur,
baik dalam perkataan maupun perbuatan, tentunya akan dipatuhi dan diikuti oleh
siswa “
“sebagaimana dikisahkan hadits nabi di atas,
ketika guru tidak jujur pada anak muridnya ketidakjujuran itu akan dicatat.
Dalam arti, anak akan berprilaku sama seperti apa yang dilakukan oleh gurunya. Tentu
ini akan membahayakan, kareana bisa menimbulkan benih-benih prilaku korupsi
dalam diri anak.”
b. Imam Ahmad : 15147
دَّثَنَا
هَاشِمٌ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ مَوْلًى
لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَامِرِ بْنِ رَبِيعَةَ الْعَدَوِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ عَامِرٍ أَنَّهُ قَالَ أَتَانَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ فِي بَيْتِنَا وَأَنَا صَبِيٌّ قَالَ فَذَهَبْتُ أَخْرُجُ لِأَلْعَبَ
فَقَالَتْ أُمِّي يَا عَبْدَ اللَّهِ تَعَالَ أُعْطِكَ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ
صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَمَا أَرَدْتِ أَنْ تُعْطِيَهُ قَالَتْ
أُعْطِيهِ تَمْرًا قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ أَمَا إِنَّكِ لَوْ لَمْ تَفْعَلِي كُتِبَتْ عَلَيْكِ كَذْبَةٌ
“Telahmenceritakankepada kami
Hasyimtelahmenceritakankepada kami Laitsdari Muhammad bin 'Ajlandaribudak
Abdullah bin 'Amir bin Rabi'ah Al 'Adawidari Abdullah bin 'Amir diaberkata;
RasulullahShallallahu'alaihiwasallammendatangi kami di rumah kami,
waktuitusayamasihkecil. (Abdullah bin 'Amir RA) berkata;
sayaberangkatdanpergiuntukbermain. Laluibukuberkata; Wahai Abdullah,
kesinilahsayaakanmemberikansesuatu.
LaluRasulullahShallallahu'alaihiwasallambersabdakepadanya, apakah yang
hendakkauberikankepadanya?Diamenjawab, sayaakanmemberikankurma. (Abdullah bin
'Amir RA) berkata; laluRasulullahShallallahu'alaihiwasallambersabdakepadanya,
jikakautidakmelakukannyamakaituakandicatatsebagaikedustaan”. (Imam Ahmad)
2.3.Tinjauan Sanad
a. Hadis Abu Dawud
: 4339
Para perawi yang terlibat dalam periwayatan hadis Abu Dawud ialah Abdullah
bin ‘amir bin Rabi’ah, dalam sanad ke dua tidak di ketahui nama perawinya,
Muhammad bin ‘Ajlan, La’its bin Sa’ad bin ‘Abdur rahman, dan Quthaibah bin
Sa’id bin Jamil bin Tharif bin ‘Abdullah.
1. Abdullah bin ‘Amir bin Rabi’ah
Nama lengkapnya ialah Abdullah bin ‘Amir bin
Rabi’ah, nama panggilannya ialah Abu Muhammad. Tempat tinggalnya ialah di kota
Madinah, dia termasuk kalangan Tabi’in tua dan dia wafat pada tahun 85 H.
Adapun komentar para ulama hadis tentang
beliau ialah, menurut Al-‘Ajli beliau termasuk tsiqoh. Menurut Abu Zur’ah
beliau termasuk tsiqoh. Menurut Ibnu Hibban beliau termasuk tsiqoh.
2. Muhammad bin ‘ajlan
Nama lengkap beliau ialah Muhammad bin ‘Ajlan,
nama panggilan beliau Abu Abdullah. Beliau tinggal di kota Madinah, beliau
termasuk kalangan tabi’ tabi’in menengah dan belaiu wafat pada tahun 148 H.
Komentar para ulama hadits tentang beliau
ialah menurut Ahmad bin Hambal beliau termasuk tsiqoh, menurut Yahya bin Ma’in
beliau termasuk tsiqoh, menurut Ya’kub bin Syu’bah beliau termasuk tsiqoh,
menurut Abu Hatim beliau termasuk tsiqoh, menurut An Nasa’i beliau termasuk
tsiqoh dan menurut Al ‘Ajli beliau termasuk tsiqoh.
3. Laits bin Sa’ad bin ‘Abdur Rahman
Nama lengkap beliau ialah Laits bin Sa’ad bin
‘Abdur Rahman.panggilan beliau ialah Abu Al Harits, beliau tinggal di Maru,
beliau termasuk kalangan Tabi’ tabi’in kalanga tua dan wafat pada tahun 175 H.
Komentar para ulama hadis tentang beliau ialah
menurut Yahya Bin Ma’inbeliau termasuk tsiqoh, menurut Ahmad bin Hambal beliau
termasuk tsiqoh, menurut Abu Zur’ah beliau termasuk tsiqoh, menurut Muhammad
bin Sa’ad beliau termasuk tsiqoh, menurut Ibnu Maidini beliau termasuk tsiqoh
tsabat.
4. Quthaibah bin Sa’id bin Jamil bin Tharif bin
‘Abdullah
Nama lengkap beliau ialah Quthaibah bin Sa’id
bin Jamil bin Tharif bin ‘Abdullah. Panggilan beliau ialah Abu Raja’, beliau
termasuk kalangan Tabi’ Tabi’in kalangan tua. Beliau hidup di Himsh dan wafat
pada tahun 240 H.
Komentar para ulama hadis tentang beliau ialah
menurut Abu Hatim beliau termasuk tsiqoh, menurut An Nasai beliau termasuk
tsiqoh, menurut Yahya bin Ma’in beliau termasuk tsiqoh, dan menurut Ibnu hajar
al Aqshalani termasuk tsiqoh tsabat.
b. Hadis Imam
Ahmad
Para perawi yang terlibat dalam periwayatan hadis tersebut ialah Muhammad
1. Abdullah bin ‘Amir bin Rabi’ah
Nama lengkap beliau ialah Abdullah bin ‘Amir
bin Rabi’ah, panggilan beliau ialah Abu Muhammad. Beliau termasuk kalangan
tabi’in, beliau hidup di Kota Madinah dan beliau wafat pada tahun 85 H.
Komentar para ulama hadis tentang beliau ialah
menurut Al ‘Aili beliau termasuk tsiqoh,menurut Abu Zur’ah beliau termasuk
tsiqoh, menurut Ibnu Hibban beliau termasuk tsiqoh, menurut Ibnu Hajar Al
Atsqani beliau termasik lahir pada masa Rosulullah, menurutAdz Dzahabi beliau
status sahabatnya kurang jelas.
2. Abu Sa’id Maula Abdullah bin Umar bin Kariz
Nama lengkap beliau ialah Abu Sa’id Maula
‘Abdullah bin ‘Amir bin Kuraiz. Beliau berasal dari kalangan tabi’in kalangan
biasa, panggilan beliau ialah Abu Sa’id.
Komentar para ahli hadis tentang beliau ialah
menurut Ibnu Hibban beliau termasuk tsiqoh, menurut Adz Dzahabi beliau termasuk
tsiqoh.
3. Muhammad bin ‘Ajlan
Nama lengkap beliau ialah Muhammad bin ‘Ajlan.
Beliau berasal dari kalangan tabi’ut tabi’in di kalangan pertengahan. Nama
panggilan beliau ialah Abu ‘Abdullah, beliua tinggal di Madinah wafat pada
atahun 148 H.
Komentar para ulama hadis tentang beliau ialah
menurut Ahmad bin Hambali beliau termasuk tsiqoh, menurut Yahya bin Ma’in
beliau termasuk tsiqoh, menurut Ya’kub bin Syu’bah beliau termasuk
tsiqoh,menurut Abu Hatim beliau termasuk tsiqoh, menurut An Nasai beliau
termasuk tsiqoh, menurut Al ‘Aili beliau termasuk tsiqoh. Menurut Ibnu
Uyainahbeliau termasuk tsiqoh dan menururut Ibnu Hajar al ‘Asqalani beliau
termasuk shaduuq.
4. Laits bin Sa’adbin Hambal
Nama lengkap beliau ialah Laits bin Sa’ad bin
‘Abdur Rahman. Beliau berasal dari kalangan tabi’ut tabi’in dari kalngan tua.
Nama panggilan beliau ialah Abu Al Harits. Beliau tinggal di Maru dan beliau
wafat pada tahun 175 H.
Komentar para ulama hadis tentang beliau ialah
menurut Yahya bin Mas’ud beliau termasuk tsiqoh, menurut Ahmad bin Hambal
beliau termasuk tsiqoh, menurut Abu Zur’ah beliau termasuk Tsiqoh, menurut
Muhammad bin Sa’ad beliau termasuk tsiqoh dan menurut Ibnu Madini beliau
termasuk tsiqoh tsabat.
5. Hasyim bin Al Qasim bin Muslim bin Miqsam
Nama lengkap beliau ialah Hasyim bin Al Qasim
bin Muslim bin Miqsan. Beliau berasal dari kalangan tabi’ul atha dari kalangan
tua. Nama panggilan beliau ialah Abu An Nadlor, beliau tinggal di Bagdad dan
meninggal pada tahun 207 H.
Komentar para ulama hadis tentang beliau ialah
menurut Yahya bin Ma’in beliau termasuk tsiqoh, menurut Ibnu Madini beliau
termasuk tsiqoh, menurut Ibnu Sa’d beliau termasuk tsiqoh, menurut Abu Hatim
beliau termasuk tsiqoh dan munurut Al ‘Ajli beliau termasuk tsiqoh.
2.4. Kesimpulan Hadis
a. Hadis Ibnu Majah
Berdasarkan keterkaitan guru dengan murid
ialah terputus, tetapi berdasarkan dari segi matan hadis ini termasuk marfu’
atau hadis yang di tinggikan atau di angkat dengan hadis Imam Ahmad nomor
15147. Dari segi kualitasnya hadis ini termasuk hadis dhaif karena dari segi
sanad tidak sempurna atau ada yang terputus.
b. Imam Ahmad
Berdasarkan keterkaitan guru dengan murid
ialah tsiqoh sehingga hadis ini muttasil atau bernyambung. Hadis ini ialah
hadis penguat dari hadis Ibnu Majah nomor 4339.
Dari segi kualitasnya hadis ini termasuk hadis shahih karena benar dalam
keterkaitan antara guru dan murid dan dari segi sanad hadis ini termasuk
muttasil atau menyambung.
Komentar
Posting Komentar